Rosnące ceny energii elektrycznej, nowe składniki na fakturach oraz kolejne regulacje prawne sprawiają, że koszty zakupu prądu stanowią coraz większe obciążenie dla biznesu. W poszukiwaniu oszczędności wiele firm inwestuje w energooszczędne technologie, modernizacje czy odnawialne źródła energii. Jednak istnieje jeszcze jeden, często pomijany sposób na znaczące obniżenie rachunków – zmiana profilu poboru energii. W dzisiejszym artykule wyjaśnię, czym jest profil poboru energii, jak wpływa na wysokość opłat i jakie działania możesz podjąć, aby go zoptymalizować.
Czym jest profil poboru energii?
Profil poboru energii to wykres pokazujący, jak rozkłada się zużycie energii elektrycznej w Twojej firmie w ciągu doby, tygodnia czy miesiąca. Innymi słowy, obrazuje on, kiedy i ile energii pobierasz z sieci w poszczególnych godzinach.
Na kształt tego profilu wpływają m.in.:
- Godziny pracy firmy
- Specyfika procesów produkcyjnych
- Cykl pracy maszyn i urządzeń
- Systemy ogrzewania, wentylacji i klimatyzacji
- Oświetlenie wewnętrzne i zewnętrzne
Coraz więcej elementów na rachunkach za energię jest uzależnionych od tego, kiedy pobierasz prąd, a nie tylko ile go zużywasz w sumie. Dlatego właśnie profil poboru może mieć kluczowe znaczenie dla wysokości rachunków.
Profil poboru a opłata mocowa
Jednym z najważniejszych składników rachunku, na który bezpośrednio wpływa profil poboru, jest opłata mocowa. Dla firm z grup taryfowych A, B i C o mocy umownej powyżej 16 kW opłata ta jest naliczana w oparciu o rzeczywiste zużycie energii w godzinach szczytowego zapotrzebowania. W 2025 roku są to godziny od 7:00 do 21:59 w dni robocze.
Co kluczowe, przedsiębiorstwa są przydzielane do jednej z czterech grup odbiorców (K1-K4) w zależności od stosunku zużycia energii w godzinach szczytowego zapotrzebowania do zużycia w pozostałych godzinach:
| Grupa | Różnica w poborze między szczytem a poza szczytem | Współczynnik A | Redukcja opłaty mocowej |
|---|---|---|---|
| K1 | mniej niż 5% | 0,17 | -83% |
| K2 | 5-10% | 0,50 | -50% |
| K3 | 10-15% | 0,83 | -17% |
| K4 | powyżej 15% | 1,00 | 0% |
Jak widać, różnica między grupą K1 a K4 jest ogromna – firma w grupie K1 płaci opłatę mocową niższą aż o 83% w porównaniu do firmy z grupy K4!
Jakie inne opłaty zależą od profilu poboru?
Oprócz opłaty mocowej, na wysokość rachunków wpływają również:
- Opłaty za przekroczenie mocy zamówionej – jeśli Twoja firma okresowo przekracza zamówioną moc, płacisz wysokie kary. Optymalny profil poboru pozwala uniknąć tych przekroczeń.
- Taryfy strefowe – jeśli korzystasz z taryf dzielących dobę na strefy (np. taryfa B23), cena energii jest różna w zależności od pory dnia. Odpowiednie rozłożenie poboru energii na tańsze strefy może przynieść znaczące oszczędności.
- Opłaty za moc bierną – nierównomierny pobór energii często wiąże się z większym poborem mocy biernej, za którą trzeba dodatkowo płacić.
Praktyczne sposoby zmiany profilu poboru energii
1. Przeniesienie procesów energochłonnych poza godziny szczytu
Pierwszym i często najłatwiejszym krokiem jest reorganizacja pracy tak, aby najbardziej energochłonne procesy odbywały się poza godzinami szczytowego zapotrzebowania (np. w nocy lub wczesnym rankiem).
Przykład z praktyki: Zakład produkcyjny pracujący na trzy zmiany przeniósł najbardziej energochłonne procesy na trzecią zmianę (22:00-6:00). Dzięki temu udało się zmniejszyć pobór energii w godzinach szczytowych o 30%, co przełożyło się na zmianę klasyfikacji z grupy K4 do grupy K2 i obniżenie opłaty mocowej o 50%.
2. Wdrożenie systemów zarządzania energią
Inteligentne systemy zarządzania energią (SZEE) potrafią automatycznie sterować urządzeniami tak, aby optymalizować profil poboru. System monitoruje na bieżąco zużycie energii i może np. czasowo wyłączać wybrane odbiorniki, gdy pobór zbliża się do ustalonego limitu.
Przykład z praktyki: Sieć sklepów wielkopowierzchniowych zainwestowała w system zarządzania energią, który kontroluje pracę urządzeń chłodniczych, oświetlenia i klimatyzacji. System automatycznie steruje cyklami pracy tych urządzeń, utrzymując pobór energii poniżej określonego poziomu w godzinach szczytowych. Inwestycja o wartości 120 000 zł przyniosła roczne oszczędności na poziomie 80 000 zł (zwrot w 1,5 roku).
3. Korzystanie z magazynów energii
Magazyny energii pozwalają na akumulowanie energii w okresach niższego zapotrzebowania i wykorzystanie jej w godzinach szczytowych. Mogą to być zarówno zaawansowane systemy bateryjne, jak i prostsze rozwiązania, np. magazyny ciepła czy chłodu.
Przykład z praktyki: Firma produkcyjna zainwestowała 400 000 zł w system magazynowania energii o pojemności 200 kWh. System ładuje się w nocy (tańsza energia) i wspomaga zasilanie firmy w godzinach szczytu. Dzięki temu udało się zmniejszyć pobór z sieci w godzinach szczytowych o 40%, co przełożyło się na roczne oszczędności rzędu 120 000 zł (okres zwrotu 3,3 roku).
4. Wykorzystanie własnych źródeł energii w godzinach szczytu
Instalacje fotowoltaiczne czy małe turbiny wiatrowe mogą znacząco zmienić profil poboru energii z sieci. Szczególnie fotowoltaika doskonale pokrywa się z godzinami szczytowego zapotrzebowania.
Przykład z praktyki: Centrum logistyczne zainstalowało na dachu instalację fotowoltaiczną o mocy 200 kWp. Szczyt produkcji energii z tej instalacji przypada na godziny 10:00-16:00, co pozwoliło zmniejszyć pobór energii z sieci w tych godzinach o ok. 70%. W rezultacie firma przeszła z grupy K4 do grupy K1, zmniejszając opłatę mocową o 83%.
5. Łączenie punktów poboru energii (PPE)
Jeśli Twoja firma posiada kilka punktów poboru energii o różnych profilach zużycia, ich połączenie może korzystnie wpłynąć na łączny profil poboru.
Przykład z praktyki: Przedsiębiorstwo handlowe posiadające biurowiec (większe zużycie w ciągu dnia) i magazyn (pracujący całodobowo) zdecydowało się na połączenie PPE. Dzięki temu różnica między poborem energii w godzinach szczytu i poza nim zmniejszyła się do poniżej 5%, co umożliwiło zakwalifikowanie firmy do grupy K1.
Jak określić swój profil poboru i potencjał oszczędności?
Pierwszym krokiem do optymalizacji profilu poboru jest jego dokładne poznanie. Możesz to zrobić na kilka sposobów:
- Analiza danych z liczników inteligentnych – jeśli Twoja firma posiada inteligentne liczniki, możesz poprosić dystrybutora energii o udostępnienie szczegółowych danych o zużyciu energii w poszczególnych godzinach.
- Instalacja systemu monitoringu energii – stosunkowo niewielka inwestycja (kilka do kilkunastu tysięcy złotych) pozwoli na bieżąco monitorować zużycie energii i analizować profil poboru.
- Profesjonalny audyt energetyczny – kompleksowy audyt dostarczy nie tylko informacji o profilu poboru, ale również rekomendacji dotyczących możliwych optymalizacji.
Studium przypadku: Jak zmiana profilu poboru obniżyła rachunki o 28%
Rozważmy przykład średniej wielkości zakładu produkcyjnego z branży spożywczej:
- Roczne zużycie energii: 1,2 GWh
- Moc umowna: 300 kW
- Grupa taryfowa: B23
- Praca na dwie zmiany (6:00-22:00)
Stan początkowy:
- 80% energii zużywane w godzinach 7:00-21:59 (szczyt)
- 20% energii zużywane w pozostałych godzinach
- Klasyfikacja do grupy odbiorców K4 (współczynnik opłaty mocowej: 1,0)
- Roczny koszt energii: 850 000 zł, w tym opłata mocowa: 170 000 zł
Wdrożone zmiany:
- Przeniesienie procesu mycia linii produkcyjnej na godziny nocne
- Instalacja magazynu chłodu – produkcja chłodu w nocy do wykorzystania w ciągu dnia
- Montaż instalacji fotowoltaicznej o mocy 100 kWp
- Wdrożenie systemu zarządzania energią z funkcją ograniczania mocy szczytowej
Efekty:
- Zmiana proporcji zużycia: 53% w godzinach szczytu, 47% poza szczytem
- Reklasyfikacja do grupy odbiorców K1 (współczynnik opłaty mocowej: 0,17)
- Redukcja opłaty mocowej o 83% (oszczędność: 141 100 zł rocznie)
- Dodatkowe oszczędności z tytułu przeniesienia zużycia do tańszej strefy taryfowej: 95 000 zł rocznie
Łączne roczne oszczędności: 236 100 zł (28% całkowitych kosztów energii)
Koszt wdrożonych rozwiązań: 620 000 zł
Okres zwrotu z inwestycji: 2,6 roku