Wzrost znaczenia energii ze źródeł odnawialnych w Polsce
Odnawialne źródła energii, szczególnie fotowoltaika, cieszą się dużym zainteresowaniem. Fotowoltaika, rozwija się w Polsce w szybkim tempie.Pod koniec 2020 r. było już blisko pół miliona prosumentów (producentów i konsumentów energii elektrycznej), a w 2021r., liczba prosumentów wzrosła do 700 tysięcy. Wzrost zainteresowania energią słoneczną w Polsce determinowały takie czynniki jak większa świadomość ekologiczna, rosnąca konkurencja przedsiębiorstw fotowoltaicznych, zwiększające się zainteresowanie pozyskiwaniem energii z odnawialnych źródeł, a także liczne dofinansowania i korzystne regulacje prawne.
Produkcja energii ze źródeł odnawialnych, różni się od konwencjonalnych źródeł energii, np. węgla. Pomimo wielu wad, energia pozyskana z węgla, mogła być dostarczana w dowolnym momencie, kiedy zaistniała taka potrzeba. Produkcja energii ze źródeł odnawialnych nie zawsze pokrywa się z zapotrzebowaniem. Fotowoltaika najwięcej prądu wytwarza w najcieplejszych miesiącach w roku, szczególnie w godzinach porannych i popołudniowych, czyli w czasie, w którym większość prosumentów przebywa w pracy. Najwyższe zużycie prądu w gospodarstwach domowych przypada jednak wieczorem, kiedy panele fotowoltaiczne nie są już tak wydajne.
Aby zwiększyć zainteresowanie odnawialnymi źródłami energii, szczególnie z paneli fotowoltaicznych wprowadzono mechanizm mierzenia i rozliczania energii, tzw. net metering, który polega na tym, że prosument może korzystać z energii w dowolnej chwili, a nie tylko w momencie jej wytworzenia. Jeżeli zapotrzebowanie jest niższe niż produkcja energii, jej nadwyżka może być oddawana do sieci energetycznej, a kolejno pobrana z sieci, gdy zużycie jest wyższe niż produkcja, a rozliczenie za energię, dokonuje się w pewnym okresie rozliczeniowym, np. miesięcznie.
System upustów – sposób na niższe rachunki
Obecnie w Polsce obowiązuje system opustów. System ten oparty jest o mechanizm net-metering. Został on wprowadzony przez nowelizację ustawy o odnawialnych źródłach energii z dnia 1 lipca 2016 r. Ustawa ta ma funkcjonować nie dłużej niż do końca czerwca 2039 r. Dzięki systemowi upustów opisanego w artykule 4, prosumenci w Polsce mogą oddawać do sieci energetycznej nadwyżkę energii. Oddając 1 kWh do sieci energetycznej można odebrać 80%, natomiast 20% tej energii jest oddawane w zamian za możliwość magazynowania (dla instalacji o mocy nie większej niż 10kW) natomiast dla instalacji fotowoltaicznych o mocy większej lub równiej 10kW, oddając 1 kWh można odebrać 70% energii. Energia może zostać odebrana przez prosumenta w ramach rocznego rozliczenia, czyli prosument na odbiór oddanej energii ma 12 miesięcy czasu, który jest liczony od ostatniego dnia miesiąca, w którym energia została wprowadzona do sieci. Oznacza to, że po upływie roku, niewykorzystana nadwyżka może zostać utracona, czyli stanie się własnością energetyki.
Tempo powstawania nowych instalacji odnawialnych źródeł energii w Polsce, w szczególności paneli fotowoltaicznych, jest bardzo dynamiczne. Przyczyniają się do tego programy wsparcia, a także coraz niższe ceny technologii. Obecnie na rynku związanym fotowoltaiką panuje poruszenie. System upustów sprawił, że montaż paneli jest bardzo korzystną inwestycją. Po zainstalowaniu ich, rachunki za prąd mogą być znacznie niższe. Oznacza to, że obecnie fotowoltaika jest w Polsce hitem jednak nowelizacja ustawy może zatrzymać fotowoltaiczny boom. Na początku grudnia 2021 r. sejm przyjął nowelizację ustawy o odnawialnych źródłach energii, która zmienia system rozliczeń prosumentów. Nowelizacja ustawy opisuje wprowadzenie net-billingu, czyli wartościowego rozliczenia nadwyżki energii, wyprodukowanej przez prosumenta. Dotychczasowi prosumenci oraz osoby, które do końca marca 2022 r. złożą wniosek do Operatora Sieci Dystrybucyjnej o przyłączenie mikroinstalacjii do sieci, pozostaną w systemie upustów, z którego będę mogli korzystać przez kolejne 15 lat. System net-billingu będzie dotyczył jedynie nowych prosumentów, którzy nie zdążą złożyć wniosku o przyłączenie do sieci do 1 kwietnia 2022 r. Oznacza to, że warto zamontować panele fotowoltaiczne i złożyć wniosek o przyłączenie do końca marca tego roku. Dzięki temu można wciąż rozliczać się na korzystnych zasadach opartych o mechanizm net-metering, przez długi czas. Jest to dobry sposób na niższe rachunki mimo nadchodzących podwyżek. Nowy system zakłada, że wyprodukowane nadwyżki energii będą skupowane po średniej cenie energii obowiązującej na rynku konkurencyjnym w poprzednim kwartale. Będzie to cena minimalna, za którą operatorzy muszą ją odkupić. Prawo do sprzedaży nadwyżek będzie bezterminowy i umożliwi uwzględnienie rzeczywistej wartości energii elektrycznej wprowadzonej do sieci przez prosumentów. Oznacza to, że cena zakupu energii będzie wyższa niż cena sprzedaży nadwyżek prądu pochodzącego z instalacji fotowoltaicznej. Zlikwidowanie systemu upustów spowoduje, że zamiast możliwości odebrania wyprodukowanej nadwyżki, w okresie zmniejszonej produkcji energii elektrycznej pochodzącej z paneli fotowoltaicznych, np. w okresie zimowym, czy podczas pochmurnych dni lub w nocy, będzie konieczne odkupienie energii po cenach rynkowych. Projekt nowelizacji przewiduje także korzystne zmiany dla konsumentów. Przykładowymi korzystnymi zmianami dla gospodarstw domowych mogą być czytelna faktura, dostęp do porównywarki wszystkich ofert sprzedaży energii, czy możliwość zmiany sprzedawcy energii w ciągu doby.
Fotowoltaika dla przedsiębiorców
Przedsiębiorstwa, aby móc obniżyć koszty energii i być bardziej konkurencyjne na rynku powinny rozważyć montaż instalacji fotowoltaicznej. Inwestycja w fotowoltaikę może również korzystnie wpłynąć na wizerunek firmy i postrzeganie go, jako proekologicznego. W przypadku wielu przedsiębiorstw, godziny pracy pokrywają się z godzinami zwiększonego zapotrzebowania na energię elektryczną. To także czas, kiedy produkcja energii z paneli jest również na najwyższym poziomie. Panele mogą, więc na bieżąco wytwarzać prąd, który zasili wszystkie elektryczne urządzenia w firmie. Przedsiębiorstwa mogą również liczyć na różne dotacje i ulgi, które pozwalają w krótszym czasie uzyskać zwrot z inwestycji.
System upustów umożliwia prosumentom, w tym również przedsiębiorcom, możliwość odebrania nadwyżki energii elektrycznej, co oznacza, że jest to korzystne rozwiązanie dla firm, w których pracuje się w trybie zmianowym. Dzięki temu, nocna zmiana może wykorzystać nadwyżki wyprodukowane w ciągu dnia, jednak system net-billingu spowoduje, że niedobory energii trzeba będzie uzupełnić z sieci energetycznej, a to wiąże się z wyższymi rachunkami. W przypadku przedsiębiorstw pracujących tylko w ciągu dnia, może być trudno odzyskać całą zgromadzoną energię, ponieważ w trakcie pracy, energia jest na bieżąco produkowana przez fotowoltaikę. Oznacza to, że przed podjęciem decyzji, konieczne jest dopasowanie instalacji tak, aby odpowiadała średniemu rocznemu zapotrzebowaniu na energię przedsiębiorstwa, a także jego profilowi zużycia energii.